Ardal amaethyddol yw hi, yn cynhyrchu gwin arbennig o dda a phob math o ffrwythau. Fe fu'n ardal dlawd iawn hefyd, a'r diboblogi yma os rhywbeth yn fwy nag yn Asturias. Ond 2000 o flynyddoedd yn ôl, roedd ar flaen y gad yn ddiwydiannol.
Mae 'na aur ym mryniau'r Bierzo, ac roedd llwyth yr Astures, (ie, tarddiad yr enw Asturias) yn defnyddio pŵer dŵr i'w olchi mas o'r ddaear. Roedd hyn i gyd ar raddfa fach - doedd dim cyfundrefn ariannol gyda nhw.
Ond pan gyrhaeddodd y Rhufeiniaid, fe dyfodd yn ddiwydiant mawr, gyda llethrau cyfan yn cael eu dymchwel gan dunnelli o ddŵr oedd yn llifo ar hyd milltiroedd o gamlesi a balwyd neu a godwyd (yn dibynnu ar y tirwedd) ar hyd ochrau'r mynyddoedd cyfagos. Y lle gorau i weld olion y gwaith yw Las Médulas. Hwn oedd gwaith aur mwyaf yr ymherodraeth Rufeinig. Creuwyd yr ogofau gan bwysau'r dŵr oedd yn cael ei gadw ar gefn y mynydd mewn llyn a'i ollwng yn llif sydyn ar hyd twneli hyd at y darn o fynydd roedden nhw am ddymchwel. Nid craig sydd yn ffurfio'r mynyddoedd ond pridd gwaddodol - mwd a cherrig crwn - felly ar ôl distrywio ochr y mynydd doedd dim ond eisiau golchi'r pridd i wahanu'r aur. Mewn ambell i le yn y safle enfawr yma mae tomenni o gerrig crwn - y sbwriel.
Nid Rhufeinwyr oedd yn gwneud y gwaith caib a rhaw, wrth gwrs. Yr Astures oedd yn gwneud y twneli ac yn golchi'r pridd. Ac maen nhw wedi bod yn gwneud twneli a phyllau mwyn byth ers hynny.
No comments:
Post a Comment