Celfyddyd Oes yr Ogofau

Wnes i sôn sbel yn ôl am ogof Tito Bustillo yn Ribadesella a'i lluniau anhygoel o Oes yr Iâ - rhwng 16,000 ac 11,000 mlynedd yn ol. Maen nhw wrthi ar hyn o bryd yn codi adeilad newydd gerllaw fydd yn gartref i gopi o rannau o'r ogof; pan fydd hwn yn agor ni fydd y cyhoedd yn cael mynediad i'r ogof ei hun, oherwydd y dirywiad yng nghyflwr y lluniau.
Ond yn ôl y cynlluniau, bydd yr arddangosfa newydd yn rhoi cyfle i bobol i weld rhai o'r lluniau sydd ar hyn o bryd yn amhosib eu cyrraedd oherwydd y mynediadau cul sydd i'r siambrau lle maen nhw. Mae na un siambr, e.e. sy'n cynnwys dim ond lluniau cyrff merched a'u horganau rhywiol - yr unig siambr felly o'r amser hwnnw sydd wedi'i chofrestru. Dywed yr archeolegwyr taw llefydd cysegredig oedd yr ogofau, lle byddai seremoniau o ryw fath yn cael eu cynnal. Roedd y bobol yn byw yng ngheg yr ogof a dim ond ychydig ohonynt fyddai'n mynd i mewn.
Yn y rhan sydd ar agor i ymwelwyr yn awr (dim ond 300 y diwrnod, a hynny rhwng Ebrill a Medi), anifeiliaid yw testun yr artistiaid. Yn y Siambr Fawr fe welir nifer o geffylau a cheirw Llychlyn wedi eu peintio mewn lliwiau coch, porffor a du; lliwiau oedd yn cael eu malu o'r gwahanol greigiau oedd ar gael. Maen nhw hefyd wedi eu peintio mewn ffordd sy'n defnyddio siâp muriau'r ogof i awgrymu math o 3D a gwneud yr anifeiliaid yn fyw iawn.
Yn sicr fe fydd yn golled gweld dim ond copi o'r gwaith yma: mae'r teimlad o sefyll o'i flaen a meddwl am y peintwyr yn yr un lle gymaint o flynyddoedd yn ôl yn un dwfn a dw'i ddim yn credu y bydd hyd yn oed copi ardderchog yn achosi'r un peth.